Σαν σήμερα γεννήθηκαν δυο μεγάλοι πολίτες αυτού του τόπου!
- Γιατί δε γράφεις η αφεντιά σου, Ζορμπά, να μας ξηγήσεις όλα τα μυστήρια του κόσμου;
- Γιατί; Γιατί, μαθές, εγώ τα ζω όλα τα μυστήρια που λες, και δεν έχω καιρό!
("Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά", 1946)
ΔΙΔΩ ΣΩΤΗΡΙΟΥ, 18 Φεβρουαρίου 1909
«40 χρόνια συμπληρώθηκαν ἀπὸ τότε πού ὁ μικρασιατικός ἑλληνισμός ξεριζώθηκε ἀπό τίς προγονικές ἐστίες του. Καὶ εἶναι τοῦτος ὁ ξεριζωμός ἕνα ἀπὸ τά πιό συγκλονιστικά κεφάλαια τῆς νεότερης ἱστορίας μας. Κεῖνοι πού ἔζησαν μέσα στή θύελλα φεύγουν ἕνας ἕνας κι ἡ ζωντανή μαρτυρία τους χάνεται. Χάνονται οἱ λαϊκοί θησαυροί ἤ μπαλσαμώνονται στά ἱστορικά ἀρχεῖα. «Ἀπ' τοῦ πεθαμένου τό μάτι, μήν περιμένεις δάκρυ» λέει μιά μικρασιατική παροιμία. Στίς μνῆμες τῶν ζωντανῶν ἔσκυψα. Άκούμπησα μ' ἀγάπη καὶ πόνο τ' ἀφτί στίς καρδιές τους, ἐκεῖ πού κρατοῦν τίς θύμησες, ὅπως στό κονοστάσι τά βάγια καὶ τά στέφανα. Κάτω ἀπ' τό Μανώλη Αξιώτη, τόν κεντρικό ἀφηγητή τοῦ βιβλίου, ὑπάρχει ὁ μικρασιάτης ἀγρότης, πού ἔζησε τ' Άμελέ Ταμπούρια τοῦ 14-18, πού φόρεσε ἀργότερα τή στολή τοῦ Ἕλληνα φαντάρου, πού εἶδε τήν καταστροφή, ἔζησε τήν αἰχμαλωσία καὶ πού πρόσφυγας ἔφαγε πικρό ψωμί, σαράντα χρόνια λιμενεργάτης συνδικαλιστής, μαχητής τῆς Ἐθνικῆς μας Ἀντίστασης. Ήρθε καὶ μέ βρῆκε καὶ μοῦ ἔδωσε ἕνα τεφτέρι μέ τίς ἀναμνήσεις του. Συνταξιοῦχος, κάθισε μέ ὑπομονή καί κόπιασε νά γράψει μέ τά λίγα γραμματάκια του, τά ὅσα εἶδαν τά μάτια του ἐξήντα τόσα χρόνια. Ἀπό τέτοιους αὐτόπτες μάρτυρες πῆρα τό ύλικό πού χρειαζόμουνα, γιά νά γράψω τοῦτο τό μυθιστόρημα, μέ μοναδική ἔγνοια νά συμβάλλω στήν ἀνάπλαση ἑνὸς κόσμου πού χάθηκε γιά πάντα· νά μήν ξεχνοῦν οἱ παλιοί· νά βγάλουν σωστή κρίση οἱ νέοι»
(Ο πρόλογος από την πρώτη έκδοση του βιβλίου "Ματωμένα Χώματα", 1962)